ЭТНОПСИХОЛОГИЯДАҒЫ КРОСС-МӘДЕНИ ЕРЕКШЕЛІКТЕРДІ ЭКСПЕРИМЕНТТІК ТҰРҒЫДАН ЗЕРТТЕУДІҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ. Экспериментальное исследование кросс-культурных особенностей в этнопсихологии.
120 47
Кілттік сөздер:
этнос, этнопсихология, кросс-мәдени психология, мәдениет, ұлт мінезі, менталитет, құндылық, қарым-қатынас. Этнос, этнической, кросс-культурная психология, культура, национальный характер, ценности, отношения.Аннотация
Мақалада «этнос» ұғымына адамдардың: ұрпақтардан, халықтардан, ұлттардан құралған тұрақты тарихи туындаған әлеуметтік қауымдастық деп тоқталады. Толеранттылық - басқалардың мінез-құлық модельдерін, нанымдары мен құндылықтарын либералды қабылдау. «Мәдениет» түсінігі көп аспектілі феномен болғандықтан, қиын анықталатын ғылымның бірі. Мәдениеттің маңызды бағыты адамардың өмірінің мәнімен ұштастырылады, белгіленген қауымдастыққа бағынышты. Бағалылық жүйесі мақсаттармен және олардың жетістіктерімен байланысты, өмірге мән-мағыналық береді. Мәдениет қоршаған әлемде болып жатқан идеялар мен заттардың категоризацияларының мағыналық алаңы. Әлем адамдардың санасымен, идеяларымен, заттарымен мағынасын тауып құрылады. Кросс-мәдени зерттеулер анықтағандай, әртүрлі этностар вербалды жүріс-тұрыстарымен ғана емес, вербалды емес жүріс-тұрыстары-мен ерекшеленеді. Әртүрлі этносқа жататын адамдар әртүрлі тілдерде сөйлеп қана қоймай, олар сонымен қатар, вербалды емес қарым-қатынастың әртүрлі тәсілін қолданады. Вербалды емес қарым-қатынастағы кросс-мәдени ерекшеліктері әртүрлі болып келеді. Зерттеуімізге Этносаралық толераттырық пен қарым-қатынастың кросс-мәдени ерекшеліктерін психодиагностикалық зерттеу жүргізу үшін 6 әдістеме алынды, олар: «Интолеранттылық-Толеранттылық» ИНТОЛ әдістемесі Л.Г. Почебут.,«Этникалық ұқсастық» О.Л. Романова., «Мәдени-құндылық бағдарлану тесті Л.Г. Почебут Флоренс Клохан және Фред Стродберг ториясына негізделген., Экспресс-сауалнама «Толеранттылық индексі», «Индивидуалдылық пен ұжымдықтың көрсеткіштерін анықтайтын әдістеме» Г. Триадис синдромына негізделген Л.Г. Почебудттың әдістемесі, «Толеранттылық пен Интолеранттылықтың компоненттері мен түрлері» әдістемесі. Г.Л. Бардиер (ВИКТИ) әдістемелер қолдандық. В статье этнос – это потомки народа, нации, народности, они становится в случае постоянного социально-исторического сообщества. Toлерантность - это другие модели поведения, убеждений и ценностей либеральныхх решений. «Культура» является концепцией многомерного явления, один много аспектных феноменов науки. В сочетании со значением из самых важных шагов в направлении культуры жизни, при условии, установленном общества. Точность в зависимости от целей и достижений системы, это придает смысл жизни. Культура это идеи и категоризаций вещей, происходящих в мире. Мир развивается с помощью человеческих сонаний,идей и вещей. Мир духа народа, идеи, чтобы найти смысл этой теме. Кросс-культурные исследования, различные этнические группы, их поведение не только словесные, невербальное поведение отличается. Различные этнические люди говорят на разных языках, но они также используют невербальное общение во многих отношениях. Невербальная коммуникация имеет различные кросс-культурные различия.Библиографиялық сілтемелер
1.Гасанов Н.Н. О культуре межнационального общения //Социально-политический журнал. 1997. – №3. – С. 233.
2.Стефаненко Т. Г. Этнопсихология. – М.: Аспект Пресс, 2003.
3.Кон И. С. В поисках себя: личность и ее самосознание. М.: Политиздат, 1984.
4.Лурье С.В. Историческая этнология. – М.: Аспект Пресс, 2007, 55 б.
5.Бромлей Ю.В. Очерки теории этноса. – М.: Наука, 1983, с. 58.
6.Аймаганбетова А.Б. История становления и развития кросс-культурных исследований в психологии. // Вестник университета «Кайнар» №3/2.2010 – 72 б.
7.Гумилев Л. «Как возникают и исчезают народы?». – Л., 1984. – 13-б.
8.Қартбаева Ж.Ж. Толеранттылық мәселесінің зерттелуі// Қазақстан орта мектебі 2009 ж – №9 – 16 б.
9.Досжан Р.Қ. Толеранттылық-ұлтаралық қарым-қатынас факторы ретінде // Зерттеуші 2012. – №6 (74). – 32 б.
10.Берри Дж. Как мы будем жить все вместе? Альтернативное видение межкультурных отношений / Кросс-культурная психология: актуальные проблемы // Под ред. Л. Г. Почебут, И. А. Шмелевой. – СПб.: Изд-во СПбГУ, 2005. 6-25.
11.Мацумото Д. Человек, культура, психология. Удивительные загадки, исследования и открытия. СПб.: Прайм-Евро-знак, 2008, 41 б.
12.Триандис Г. Культура и социальное поведение. – М.: Форум, 2007. – 23,46 б.
13.МацумотоД. Психология и культура: Современные исследования. – СПб.: Прайм- Еврознак, 2002. – 104 с.
14.Почебут Л.Г. Кросс-культурная и этническая психология.: учебное пособие. Питер 2012 – 14-13 с.
15.Сидоренко.Е.В. Методы математической обработки в психологий, 2010.
1.Hasanov N.N. On the culture of interethnic communication // Socio-political magazine. – 1997. – № 3. – S. 233;
2.Stefanenko TG Ethnopsychology. – M.: Aspect Press, 2003.
3.Kon I.S. Finding yourself: personality and identity. – M.: Politizdat, 1984.
4.Lurie SV Historical etnologiya. – M.: Aspect Press, 2007 55p.
5.Bromley YV Essays on the theory of ethnos. – M.: Nauka, 1983, p. 58.
6.Aymaganbetova AB The history of formation and development of cross-cultural research in psychology. // Bulletin of the
University «Kaynar» №3 / 2.2010 72b.
7.Gumilev «As nations rise and fall?». – L., 1984. 13-p.
8.Қartbaeva J.J. Toleranttylyk maselesinin zertteluі // Kazakhstan orta mektebі 2009zh №9 16b.
9.Doszhan R.K. Toleranttylyk-ularalyk karym-қatynas factors retіnde // Zertteushі 2012. – №6 (74). – 32p.
10.Berry J. How will we live together? Alternative vision of intercultural relations / Cross-cultural psychology: Current Issues// Ed. LG Pochebut, IA Szmielew. SPb .: Publishing House of the St. Petersburg State University, 2005 253-254p.
11.Matsumoto D. Man, culture, psychology. Amazing puzzles, exploration and discovery. – SPb.: Praym-2008 41p.
12.Triandis G. Culture and social behavior. – M .: Forum, 2007. 23.46 p.
13.Matsumoto D. Psychology and Culture: Contemporary research. SPb .: Prime-Evroznak, 2002. 104 p.
14.Pochebut L.G. Cross-cultural and ethnic psychology.: Textbook. Peter 2012 14-
15.Muqanov MM Developmental and educational psychology. – Almaty: Izd post, 1982, 247 p.
16.Sheriyazdanova HT Psychologist in kindergarten: A Tutorial. – Almaty: Rauan, 1997, 56 p.
2.Стефаненко Т. Г. Этнопсихология. – М.: Аспект Пресс, 2003.
3.Кон И. С. В поисках себя: личность и ее самосознание. М.: Политиздат, 1984.
4.Лурье С.В. Историческая этнология. – М.: Аспект Пресс, 2007, 55 б.
5.Бромлей Ю.В. Очерки теории этноса. – М.: Наука, 1983, с. 58.
6.Аймаганбетова А.Б. История становления и развития кросс-культурных исследований в психологии. // Вестник университета «Кайнар» №3/2.2010 – 72 б.
7.Гумилев Л. «Как возникают и исчезают народы?». – Л., 1984. – 13-б.
8.Қартбаева Ж.Ж. Толеранттылық мәселесінің зерттелуі// Қазақстан орта мектебі 2009 ж – №9 – 16 б.
9.Досжан Р.Қ. Толеранттылық-ұлтаралық қарым-қатынас факторы ретінде // Зерттеуші 2012. – №6 (74). – 32 б.
10.Берри Дж. Как мы будем жить все вместе? Альтернативное видение межкультурных отношений / Кросс-культурная психология: актуальные проблемы // Под ред. Л. Г. Почебут, И. А. Шмелевой. – СПб.: Изд-во СПбГУ, 2005. 6-25.
11.Мацумото Д. Человек, культура, психология. Удивительные загадки, исследования и открытия. СПб.: Прайм-Евро-знак, 2008, 41 б.
12.Триандис Г. Культура и социальное поведение. – М.: Форум, 2007. – 23,46 б.
13.МацумотоД. Психология и культура: Современные исследования. – СПб.: Прайм- Еврознак, 2002. – 104 с.
14.Почебут Л.Г. Кросс-культурная и этническая психология.: учебное пособие. Питер 2012 – 14-13 с.
15.Сидоренко.Е.В. Методы математической обработки в психологий, 2010.
1.Hasanov N.N. On the culture of interethnic communication // Socio-political magazine. – 1997. – № 3. – S. 233;
2.Stefanenko TG Ethnopsychology. – M.: Aspect Press, 2003.
3.Kon I.S. Finding yourself: personality and identity. – M.: Politizdat, 1984.
4.Lurie SV Historical etnologiya. – M.: Aspect Press, 2007 55p.
5.Bromley YV Essays on the theory of ethnos. – M.: Nauka, 1983, p. 58.
6.Aymaganbetova AB The history of formation and development of cross-cultural research in psychology. // Bulletin of the
University «Kaynar» №3 / 2.2010 72b.
7.Gumilev «As nations rise and fall?». – L., 1984. 13-p.
8.Қartbaeva J.J. Toleranttylyk maselesinin zertteluі // Kazakhstan orta mektebі 2009zh №9 16b.
9.Doszhan R.K. Toleranttylyk-ularalyk karym-қatynas factors retіnde // Zertteushі 2012. – №6 (74). – 32p.
10.Berry J. How will we live together? Alternative vision of intercultural relations / Cross-cultural psychology: Current Issues// Ed. LG Pochebut, IA Szmielew. SPb .: Publishing House of the St. Petersburg State University, 2005 253-254p.
11.Matsumoto D. Man, culture, psychology. Amazing puzzles, exploration and discovery. – SPb.: Praym-2008 41p.
12.Triandis G. Culture and social behavior. – M .: Forum, 2007. 23.46 p.
13.Matsumoto D. Psychology and Culture: Contemporary research. SPb .: Prime-Evroznak, 2002. 104 p.
14.Pochebut L.G. Cross-cultural and ethnic psychology.: Textbook. Peter 2012 14-
15.Muqanov MM Developmental and educational psychology. – Almaty: Izd post, 1982, 247 p.
16.Sheriyazdanova HT Psychologist in kindergarten: A Tutorial. – Almaty: Rauan, 1997, 56 p.
Жүктелулер
Как цитировать
Toksanbaeva, N. K., Nagashbekova, M. B., Batyrgalieva, A. S., Ahmetova, G. B., & Nurmuhanova, K. D. (2015). ЭТНОПСИХОЛОГИЯДАҒЫ КРОСС-МӘДЕНИ ЕРЕКШЕЛІКТЕРДІ ЭКСПЕРИМЕНТТІК ТҰРҒЫДАН ЗЕРТТЕУДІҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ. Экспериментальное исследование кросс-культурных особенностей в этнопсихологии. ҚазҰУ Хабаршысы. Психология және әлеуметтану сериясы, 52(1). вилучено із https://bulletin-psysoc.kaznu.kz/index.php/1-psy/article/view/238
Шығарылым
Бөлім
Психология
