Жастардың еңбек және білім беру көші-қонының тректері: таңдауларға шолу

Аннотация

Зерттеудің мақсаты – Қазақстан жастарының көші-қонының негізгі бағыттарына шолу. Жастар көші-қоны мобильділіктің дәстүрлі түсінігінен шығып, аймақтар мен мемлекеттер арасындағы әлеуметтік-экономикалық айырмашылықтарды ғана емес, ұлттық адами капиталдың құрылымына ықпал ететін тұрақты миграциялық траекториялардың қалыптасуын да көрсетеді.

Әдіснама: жастар көші-қонының заманауи трендтерін зерттеу аясында салыстырмалы талдау, сипаттамалық статистика және контент-талдау әдістері қолданылды.

Зерттеудің ерекшелігі – декларацияланатын артықшылықтар мен нақты көші-қон шешімдері арасындағы алшақтықта көрінетін көші-қон ұтқырлығының қос құрылымының болуы анықталды. Жастардың көші-қон артықшылықтарының дәстүрлі бағыттардан (Ресей, АҚШ, Түркия) Оңтүстік Корея, Германия және Ұлыбритания сияқты еңбек және білім беру ұтқырлығының тұрақты құқықтық тетіктері бар елдерге ауысуы анықталды. Ұқсас тенденциялар білім беру көші-қонында да байқалады.

Зерттеу нәтижелері миграцияны шектеуге бағытталған саясаттан бас тартып, керісінше, жастар мобильділігін басқаруға, білім мен тәжірибені қайтаруға және институционалдық қолдауға негізделген жаңа тәсілдің қажеттілігін көрсетеді. Адами капитал үшін жаһандық бәсекелестік жағдайында Қазақстанға жастардың мотивтері, кедергілері және мүмкіндіктерін талдауға негізделген проактивті миграциялық саясат қалыптастыру қажет.

Алынған деректердің құндылығы жастардың кәсіби өзін-өзі жүзеге асырудағы қауіпсіздікке, құқықтық мәртебенің тұрақтылығына және мансаптық траекториялардың болжамдылығына деген сұранысын анықтау болып табылады. Жаңа жағдайларға тез бейімделу қажеттілігін көрсете отырып, еңбек құрылымы мен мансаптық модельдердегі өзгерістерге ұмтылатын GenZ буынының «революциялық» факторына ерекше назар аудару керек. Бұл мемлекеттің ішкі адами капиталды сақтау және дамыту үшін халықаралық стандарттарға сәйкес келетін институционалдық және экономикалық жағдайлар жасау қажеттілігін көрсетеді.

Практикалық маңыздылығы – нәтижелер жастардың мансаптық траекторияларының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және жаңа буынның сұраныстарына жауап беретін икемді еңбек жүйесін қалыптастыруға бағытталған шараларды әзірлеуде қолданылуы мүмкін.

Түйін сөздер: жастар көші-қоны, Қазақстан, ішкі және сыртқы тректер, адами капитал, басқарылатын мобильділік, қайтарымды көші-қон.