Спортшылардың кәсіби біліктілігіне байланысты олардың өзін-өзі жүзеге асыруы мен мотивациясын салыстырмалы талдау

Аннотация

Бұл зерттеудің өзектілігі бүгінгі таңда Қазақстанда спортты дамыту мәселелерінің ерекше бақылауға алынуымен, ел президенті берген тапсырмалардың жеткілікті санымен айқындалады, бұл кәсіпқой спортшыларды даярлаудағы тәсілдерді қайта қарауға әкелді. Бұл зерттеудің мақ-саты спортшылардың мотивациялық профилін, төзімділік мотивацияны құру ретінде трансфор-мациялық ортақ иелігін және әртүрлі көзқарастарды, өзін-өзі жүзеге асыру аспектілерін зерттеу болды.

Зерттеуге 180 спортшы қатысты: 60 кәсіпқой спортшы, 60 әуесқой спортшы және 60 па-ралимпиадалық спортшы. Психодиагностикалық өлшем төрт диагностикалық әдісті қолдану арқылы жүргізілді: В.И. Тропникова спорттық белсенділік мотивтерін зерттеу әдісі; Е.А. Калинин «Спорттық іс-әрекет мотивтері» сауалнамасы (СІМ); Д.А. Леонтьев пен Е.И. Расказова бейімдеген С. Маддидің төзімділік сынағы; С.И. Кудинов тұлғаның өзін-өзі жүзеге асыруының көпөлшемді сауалнамасы.

Зерттеу нәтижелері спорттық біліктілік деңгейінің спорттық мотивацияны қалыптастыруға және өзін-өзі жүзеге асыруға әсер ететінін көрсетті. Кәсіби спортшылардың мотивациялық про-филі жоғары дәрежелі спортшының мотивация үлгісіне сәйкес келеді, әуесқой спортшылар мен паралимпиадалық спортшылар топтарында мотивтер иерархиясы ұқсас, бірақ олардың энерге-тикалық құрамы төмен. Анықталған айырмашылықтар жаттықтырушылар мен спорт психолог-тарының назарын талап ететін аспектілерді анықтауға мүмкіндік берді, бірінші кезекте жоғары санатты СМ және СМКМ спортшылары арасындағы мотивация деңгейінің төмендеуіне және паралимпиада спортшыларындағы өміршеңдіктің қатаңдығына байланысты. Өзін-өзі жүзеге асыруға келетін болсақ, оның жалпы деңгейі жоғары емес, ал спорттағы кәсіби өзін-өзі жүзеге асыру деңгейі үш топта да өте төмен.

Түйін сөздер: мотивация, мотивациялық профиль, өзін-өзі жүзеге асырудың түрлері мен ас-пектілері, төзімділік.