Жасөспірімдер мен жастардың әл-ауқатын қамтамасыз ету үшін суицидтің алдын алу және QPR әдісі: Қазақстан Республикасында жүзеге асыру тәжірибесі

Аннотация

Суицидті және оның алдын алу әдістерін зерттеу қазіргі ғылымның өзекті тақырыптарының
бірі болып табылады. Жастар арасындағы өз-өзіне қол жұмсау қаупін азайту үшін тиімді
және ауқымды профилактикалық стратегияларды зерттеу ерекше маңызды болып келеді.
«QPR» («Сұрақ қою, көндіру, сілтеме жасау») суицидтің алдын алудың ауқымды тәсілдерінің
бірі болып табылады, ол суицидтік мінез-құлық белгілерін тани алатын және оларды іздеуге
ынталандыру үшін ықтимал суицидтермен диалог құра алатын қарапайым адамдардан (міндетті
түрде мамандар емес) қақпашыларды оқытуды көздейді. Тәсіл халықаралық тәжірибеде тиімді
екендігі көрсетілді және Қазақстанда енгізу тәжірибесі бар.
Бұл зерттеудің мақсаты – Қазақстан Республикасындағы жасөспірімдер мен жастардың әл-
ауқатын арттыруда және суицидтің алдын алуда QPR әдісінің тиімділігін талдау. Зерттеушілер
оқу орындарының мамандарының әдісті қолдануды бағалауына талдау жасады. Авторлар QPR әдістемесі бойынша оқудан өткен және оны тәжірибеде енгізуде қолдау алған мамандардың
бақылау есептерін талдады. Мамандардың QPR әдісін тәжірибеге енгізуде кездесетін қиындық-
тары және әдісті енгізу барысында мамандар алған әсерлері анықталды.
Зерттеу авторлары мамандар бұл әдісті оң бағалады деген қорытындыға келді, бірақ жоба-
ны жүзеге асыру кезінде елдің кейбір аймақтарында мамандар ықтимал суицидке сілтеме жа-
сай алатын қызметтер болмағандықтан, QPR әдісін қолдану толық жүзеге асырылмады. Суицид
қаупі жоғары адамдарды жатқызуға болатын мамандардың біліктілігін халықтың стигма және
теріс бағалауы да QPR әдісін қолданатын қақпашылардың жұмысының тиімділігіне жиі кедергі
жасайды. Сондай-ақ авторлар суицидтің алдын алу жобаларының тиімділігіне әсер етуі мүмкін
білім беру мекемелерінің қызметтерінің ерекшеліктерін де анықтады. Ұсынылған талдау өз-өзіне
қол жұмсаудың алдын алу бағдарламаларын әзірлеуге және іске асыруға қатысатын тұлғалар-
ға Қазақстан Республикасындағы жасөспірімдер мен жастар арасындағы суицид проблемасын
шешу бойынша жобалардың барысы мен тиімділігіне әсер етуі мүмкін күрделілік пен ерекшелік-
терді ескеруге көмектесуге арналған.
Түйін сөздер: суицид, суицидтің алдын алу, әл-ауқат, QPR тәжірибесі, суицид қаупін баға-
лау.