Кәсіптік білім беру мәнмәтіндегі жастардың жеке даму факторларын анықтау бойынша еркін-ассоциативті эксперимент

Аннотация

Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық өмірінде болып жатқан қарқынды өзгерістер жағдайында экономикалық, саяси және мәдени салаларда біртіндеп белсенді позицияға ие жастарға көп көңіл бөлініп келеді. Жастар өз бастамаларын дамытуды және ілгерілетуді көздейді, негізінен оларды кәсіби дайындық кезінде іске асыра бастайды. Мұндай жағдайда жастардың әлеуметтік-мәдени әлеуеті белгілі бір факторлардың және кәсіби бағдарланған білім беру ортасының әсерінен қалыптасқан жас ұрпақтың қасиеттері мен қабілеттерінің жиынтығы ретінде әрекет етеді. Осыған байланысты біздің алдымызда осы факторларды қазіргі заман шындығына және жастардың көзқарасына сәйкес анықтау міндеті тұр. Зерттеудің мақсаты еркін ассоциативті әдісті қолдана отырып, кәсіптік білім беру мәнмәтінінде жастардың әлеуметтік-мәдени әлеуетін дамытудың маңызды көрсеткіштерінің құрылымын анықтау болды. Респонденттердің әр түрлі категориялары "жастар", "жастардың әлеуметтік-мәдени әлеуеті", "әлеуметтік-мәдени орта" және "мәдениетаралық өзара іс-қимыл"сияқты ынталандырушы сөздер мен сөз тіркестеріне қалай жауап қайтаратыны қарастырылды. Нәтижелерді түсіндіру бізге ассоциацияларды кілт сөздер мен қайталанулардың қосындыларының мағыналары негізінде әр анықтаманың семантикалық өзегін құрайтын топтарға бөлуге мүмкіндік береді. Нәтижесінде оң коннотациясы бар жиырма когнитивті парадигматикалық белгілер анықталды. Жұмыстың ғылыми құндылығы және жаңалығы белгілі бір әлеуметтік топтың идеяларына сәйкес ұғымдардың логикалық компоненттерін анықтау үшін еркін ассоциативті әдісті қолдану мүмкіндігін дәлелдеу болып табылады.

Зерттеудің негізгі қорытындылары Қазақстан жастарының әлеуметтік топ ретінде қоғамдағы жастардың рөлі мен мәртебесіне және әлеуметтік-мәдени әлеуетін дамытуға, оның ішінде мәдениетаралық өзара әрекеттестік контекстінде қалыптасқан ассоциациялар құрылымына ие болатынын растайды. Нәтижелердің практикалық маңыздылығы кәсіптік білім беру саласындағы жастардың әлеуметтік-мәдени әлеуетінің көрсеткіштерін анықтауға негіз болады.

Түйінді сөздер: ассоциациялар әдісі, жиі жауап қайтарулар, семантикалық өзегі, әлеуметтік-мәдени өзара іс-қимыл, жастар.