COVID-19 пандемиясы кезіндегі карантиндік шаралардың әлеуметтік-психологиялық салдары

Аннотация

COVID-19 пандемиясы вирустың бүкіл әлемде таралуын болдырмау үшін өзін-өзі оқшаулау шараларына әкелді. Бұл зерттеу карантиндік шаралар мен өзін-өзі оқшаулаудың әлеуметтік- экономикалық салдары туралы ақпаратты жүйелеуге бағытталған. Сипаттамалық шолу арқылы әртүрлі елдердегі соңғы зерттеулердің нәтижелері жүйеленді. Зерттеу балалардан қарттарға дейінгі адамдардың барлық жас санаттарына карантиннің әсерін зерттеді. Талдау өмірлік циклдің барлық кезеңдерінде қиылысатын проблемаға айналған пандемия кезіндегі тұрмыстық зорлық-зомбылықтың өсуін қарастыратын зерттеулерді қамтиды. Сондай-ақ, карантиндік шаралар халықтың осал топтары арасындағы әлеуметтік қолайсыздықтың өсуіне ықпал еткені, кедейлік пен теңсіздіктің өсуіне әкелгені туралы мақалалар қарастырылды. Зерттеудің мақсаты

– карантиннің әлеуметтік психологиялық салдары туралы ғылыми әдебиеттерге талдау жасау. Springer, Elsevier, Taylor & Francis, Web of Science ағылшын тілінде рецензияланатын журналдарда жарияланған түпнұсқа ғылыми мақалаларды іздестірді. Орыс тіліндегі ғылыми мақалаларды іздеу eLIBRARY.RU деректер базасында жүргізілді. Зерттеу нәтижелері социологиялық тұрғыдан алғанда карантиндік шаралар әлеуметтік теңсіздіктің, кедейліктің, тұрмыстық зорлық-зомбылық пен ажырасудың өсуіне әкелгенін көрсетті. Психологиялық аспектілер – мазасыздықтың, депрессияның, жедел және жарақаттан кейінгі стресстің бұзылуының жоғарылауы. Авторлар басқа да әртүрлі эмоционалдық проблемаларды, жалғыздықты, ашулануды, фрустрацияны және психосоматикалық мәселелерді атап өтті. Карантиндегі адамдар стигма мен оқшаулануды бастан кешіреді. Жоғарыда аталған әлеуметтік-психологиялық мәселелердің барлығы өзара байланысты және бір-біріне тікелей әсер етеді. Зерттеудің қорытындысы екі аспектіні де жоққа шығармай, карантин нәтижесінде туындайтын психоәлеуметтік мәселелерді шешу қажеттілігі болып табылады.

Түйін сөздер: карантин, оқшаулау, әлеуметтік-психологиялық зардаптар, COVID-19, эпидемиялар, пандемия, психологиялық денсаулық.